ហេតុអ្វីយើងមិនភាន់ច្រឡំឬភ្លេចភ្លាំងបើក្នុងមួយជីវិតរបស់យើងម្នាក់ៗមានការគិត និងគំនិតរាប់មិនអស់? អង្គចងចាំរបស់យើងប្រហែលជាប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធអ្វីមួយសម្រាប់បែងចែក និងរក្សាទុកគំនិតទាំងនោះ។ ការយល់ដឹងពីចិត្តមនុស្សមិនមែនងាយស្រួលនោះទេ ប៉ុន្តែមនុស្សយើងក៏ដូចជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមួយចំនួនបានព្យាយាមសង្កេត និងស្វែងយល់ពីវា ព្រោះវាជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់ក្នុងការទំនាក់ទំនងជាមួយមនុស្ស ក៏ដូចជាបរិយាកាសជុំវិញខ្លួន។

ក្នុងវិស័យអប់រំ វាមិនមែនមានតែស និងខ្មៅដូចចំលើយក្នុងសំណួរពហុជ្រើសរើសនោះទេ។ កុមារគ្រប់រូបមានលក្ខណៈប្លែកពីគ្នា មិនថាវាជាភាពវៃឆ្លាតខាងផ្លូវអារម្មណ៍ ឬការលូតលាស់ការសិក្សារបស់ពួកគេប៉ុណ្ណោះទេ។ សម្រាប់កុមារមួយចំនួនដែលមានការយល់ដឹងពីខ្លួនឯង និងកម្រិតនៃភាពអស់សង្ឃឹមកាន់តែជ្រៅ អាចមើលពិភពលោកខុសពីក្មេងដទៃ។ ជាឧទាហរណ៍ នៅពេលដែលពួកគេទទួលការបរាជ័យក្នុងការប្រឡង ដើម្បីធ្វើជាអវកាសយានិក ពួកគេមើលទៅហាក់បីដូចជាអស់សង្ឃឹមចំពោះអ្វីមួយដែលបានបាត់បង់ ឬបរាជ័យ។ ប៉ុន្តែ​បើ​មើល​ឱ្យ​ច្បាស់​ ពួកគេ​ពិត​ជា​មិន​អស់​សង្ឃឹម​ក្នុង​ការ​ប្រឡងនោះទេ ប៉ុន្តែបែ​ជាអស់សង្ឃឹមក្នុង​ខ្លួន​ឯង​ដែល​បាន​បរាជ័យ​ក្នុង​ការ​សម្រេច​គោលដៅ។ ពួកគេ​ចង់​ក្លាយ​ជា​អវកាសយានិក ប៉ុន្តែ​ឥឡូវ​ពួកគេ​ត្រូវ​បាន​ជាប់គាំង​នឹង​ការ​បរាជ័យ​ដោយ​ខ្លួនឯង និង​ក្នុង​ភាព​អស់សង្ឃឹម។ នេះបានបំភ្លឺខ្លះៗអំពីមូលហេតុដែលយើងឃើញកុមារមួយចំនួនអស់សង្ឃឹមទាំងស្រុង បន្ទាប់ពីពួកគេបានបរាជ័យក្នុងការសម្រេចបាននូវការប្តេជ្ញាចិត្ត ឬគោលដៅរបស់ពួកគេ។ យើងសន្មត់ថាពួកគេបានផ្លាស់ប្តូរ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ ពួកគេបានជាប់គាំងជាមួយនឹងភាពបរាជ័យរបស់ពួកគេ និងការស្អប់ខ្លួនឯង។

ខណៈពេលកំពុងអានសៀវភៅ អ្នកប្រហែលជាត្រូវបានរំឮកពីបទពិសោធន៍អតីតកាល ឬភាពមិនស្រួលនាពេលបច្ចុប្បន្ន ដែលរំខានដល់ការផ្តោតអារម្មណ៍របស់អ្នក ឬក៏ស្រាប់តែនឹកឃើញផែនការសម្រាប់អនាគតដោយឯកឯង។ ការគិតអំពីបទពិសោធន៍ដែលមានតែខ្លួនយើងដឹង បានធ្វើឱ្យយើងដឹងថាការគិតរបស់យើងកំពុងផ្លាស់ប្តូរច្រើនប៉ុណ្ណា ប៉ុន្តែវាហាក់បីដូចសម្របខ្លួនចូលតែមួយជាមួយគ្នា និងបន្តទៅមុខយ៉ាងរលូន។ មនសិការរបស់យើងគឺដូចជាទឹកដែលហូរឥតឈប់ឈរ ទោះបីជាមានការរំខាន និងការផ្លាស់ប្តូរទិសដៅដ៏ចម្លែកក៏ដោយ ការដឹងខ្លួនមិនមែនជា “វត្ថុ” ទេ ប៉ុន្តែជាដំណើរការដែលវិវឌ្ឍឥតឈប់ឈរ វាជាអ្វីដែលខួរក្បាលធ្វើដើម្បីដឹកនាំប្រព័ន្ធសរសៃប្រសាទដ៏ស្មុគស្មាញមួយដើម្បីគ្រប់គ្រងខ្លួនឯង។ វាអនុញ្ញាតឱ្យយើងសញ្ជឹងគិតអំពីអតីតកាល បច្ចុប្បន្នកាល និងអនាគតកាល រៀបចំផែនការ និងសម្របខ្លួនទៅនឹងកាលៈទេសៈ និងបំពេញគោលបំណងសំខាន់នៃស្មារតី–ដើម្បីរស់។

គំនិត x បូក គំនិត y មិនដូចគ្នាទៅនឹងគំនិតនៃ (x + y) ។ គំនិតពីរបញ្ចូលគ្នាមិនអាចបង្កើតគំនិតតែមួយបានទេ វានឹងបង្កើតជាគំនិតថ្មីទាំងស្រុង។ ឧទាហរណ៍ ប្រសិនបើការគិត x គឺ “ម៉ោង 5” ហើយការគិត y គឺ “ឡានក្រុងចេញនៅម៉ោង 5:05” នោះការគិតបន្ទាប់ ដែលជាការគិត z គឺ “ខ្ញុំនឹងខកជើងឡានក្រុង។”

ភាពវៃឆ្លាតមិនមែនជាទ្រព្យសម្បត្តិថេរទេ។ ការធ្វើតេស្តភាពវៃឆ្លាតអាចវាស់ស្ទង់សមត្ថភាពផ្លូវចិត្តរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗនៅពេលជាក់លាក់ណាមួយ និងក្នុងបរិបទជាក់លាក់មួយ។ សមត្ថភាពរបស់យើងផ្លាស់ប្តូរក្នុងរយៈពេលខ្លីមួយ ពួកវាក៏ផ្លាស់ប្តូរក្នុងរយៈពេលវែងដែលជាផ្នែកមួយនៃដំណើរការអភិវឌ្ឍន៍របស់មនុស្ស​ វាអាចនឹងផ្លាស់ប្តូរក្នុងអំឡុងពេលនៃជីវិតរបស់មនុស្ស។ ល្បឿន និងភាពឆាប់រហ័សដែលកុមារស្រូបយកព័ត៌មានថ្មីៗប្រែប្រួលទៅតាមការដែលពួកគេកំពុងយកចិត្តទុកដាក់។ កុមារងាយបែកអារម្មណ៍ ហើយកម្រិតនៃការយកចិត្តទុកដាក់របស់ពួកគេដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងសមត្ថភាពស្រូបយកព័ត៌មានថ្មីៗ។ ភាពវៃឆ្លាតគឺជាភាពដ៏ស្មុគស្មាញនៃផ្លូវចិត្ត ដែលដំណើរការនៅក្នុងពិភពលោកមួយដែលមានការផ្លាស់ប្តូរជានិច្ច។

អត្ថបទដោយ៖ កញ្ញា មាស ស្រីល័ក្ខណ៍